Άγχος στις γάτες: Κατανοώντας τη στρεσαρισμένη γάτα σας

Μπορεί να λέτε κάποιον περιπαικτικά "φοβισμένο γατάκι" ή ακόμα και να γελάτε, έστω και συγκρατημένα, όταν κάτι τρομάξει τη γάτα σας και την κάνει να πηδήξει σαν ελατήριο. Αλλά μια φοβισμένη, αγχωμένη γάτα δεν είναι αστεία κατάσταση. Το άγχος στη γάτα μπορεί να είναι σοβαρό πρόβλημα, ειδικά αν παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση. Αν νομίζετε ότι έχετε μια στρεσαρισμένη γάτα, διαβάστε παρακάτω για να κατανοήσετε τι συμβαίνει με τη γατούλα σας και πώς μπορείτε να τη βοηθήσετε.

Πώς εξηγείται το άγχος στις γάτες

Οι γάτες νιώθουν άγχος όταν αναμένουν κίνδυνο "άγνωστης ή φανταστικής προέλευσης με αποτέλεσμα φυσιολογικές σωματικές αντιδράσεις ... που σχετίζονται με τον φόβο", εξηγεί το PetMD. Με άλλα λόγια, μια αγχωμένη γάτα παρουσιάζει χρόνιο στρες και φόβο χωρίς προφανή λόγο. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει και ότι δεν υπάρχει κάποιος λόγος. Απλά σημαίνει ότι μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος και σοβαρή έρευνα για να διαπιστωθούν τα αίτια.

Τα δυνητικά αίτια πίσω από μια στρεσαρισμένη γάτα είναι πολλά και διάφορα. Το άγχος στις γάτες μπορεί να προκαλείται από πόνο ή κακή κατάσταση της υγείας, έκθεση σε κάτι τοξικό ή σε μολυσματικές ασθένειες που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα. Μπορεί να υπάρχει ένας ψυχολογικός παράγοντας-κλειδί, όπως μια τραυματική εμπειρία, έλλειψη σωστής κοινωνικοποίησης ή ιστορικό κακομεταχείρισης ή παραμέλησης. Ακόμη, το άγχος μπορεί να οφείλεται σε γήρανση του εγκεφάλου, ειδικά σε μεγάλης ηλικίας γάτες που υποφέρουν από απώλεια μνήμης ή άνοια. Οι πόνοι στις αρθρώσεις σε γάτες μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί επίσης να είναι πηγή αγχώδους συμπεριφοράς, όταν π.χ. η γάτα κρύβεται ή δεν χρησιμοποιεί το κουτί με την άμμο. Άλλα δυνητικά αίτια του άγχους σε γάτες μπορεί να περιλαμβάνουν νέα έπιπλα ή νέα διαρρύθμιση των επίπλων, νέο κατοικίδιο ή μωρό στο σπίτι ή ακόμα και η μετακόμιση σε νέο σπίτι.

Μια από τις πιο συνηθισμένες μορφές άγχους στις γάτες είναι το άγχος αποχωρισμού. Η γάτα σας μπορεί να νιώθει αγχωμένη και στρεσαρισμένη όταν δεν σας βλέπει ή όταν έχει μείνει σπίτι μόνη της. Αυτό εμφανίζεται πιο συχνά σε γάτες με ιστορικό εγκατάλειψης ή με αλλαγή σπιτιού ή με πολλές αλλαγές ιδιοκτητών, σύμφωνα με το PetMD.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), που χαρακτηρίζεται από υπερβολικές, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, μπορεί επίσης να επηρεάσει τις γάτες. Τα αίτια της OCD σε γάτες δεν είναι πραγματικά γνωστά, και γενικά χαρακτηρίζεται σαν διανοητική διαταραχή παρόλο που μπορεί να ξεκινάει από το στρες, λέει το PetMD. Οι ιδιοκτήτες κατοικιδίων μπορεί άθελά τους να ενισχύσουν τις OCD συμπεριφορές προσπαθώντας να καταπραΰνουν τις γάτες τους ή δίνοντάς τους περισσότερη προσοχή όταν επιδεικνύουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι ορισμένες φυλές έχουν γενετική προδιάθεση για ορισμένες ιδεοψυχαναγκαστικές συμπεριφορές. Οι γάτες του Σιάμ και άλλες Ασιατικές φυλές είναι ιδιαίτερα γνωστές για αυτούς τους τύπους συμπεριφορών.

Πώς λοιπόν μπορείτε να καταλάβετε αν η γάτα σας είναι αγχωμένη;

Προσέξτε να εντοπίσετε τυχόν συμπτώματα

Δεν είναι πολύ δύσκολο να καταλάβετε μια αγχωμένη γατούλα. Το PetMD αναφέρει τις εξής ενδείξεις και συμπτώματα γενικού άγχους σε γάτες:

• Τρέμει
• Αποτραβιέται και κρύβεται
• Γίνεται λιγότερο ενεργή
• Προσπαθεί να φύγει
• Καταστρεπτική ή επιθετική συμπεριφορά
• Διάρροια
• Μη χρήση του κουτιού άμμου
• Έλκη και δερματικές βλάβες λόγω υπερβολικής περιποίησης του τριχώματος

Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν απώλεια ή μείωση της όρεξης, απώλεια βάρους, υπερβολική ηχητική έκφραση, λήθαργος και ανησυχία, λέει το PetMD. Μπορείτε να αναγνωρίσετε την OCD από υπερβολικές, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, όπως φάγωμα, ρούφηγμα, μάσημα υφασμάτων, υπερβολική περιποίηση του τριχώματος, επανειλημμένα νιαουρίσματα ή σκουξίματα και ακατάπαυστο περπάτημα χωρίς λόγο. Σε περίπτωση άγχους αποχωρισμού, συνήθως η γάτα σας θα είναι μια χαρά όσο είστε εκεί, αλλά μπορεί να αρχίσει να έχει αγχωμένη συμπεριφορά όταν αισθανθεί ότι πρόκειται να φύγετε.

Πώς να βοηθήσετε τη στρεσαρισμένη γάτα σας

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γνωρίζετε για να βοηθήσετε την αγχωμένη γάτα σας είναι ότι ποτέ δεν πρέπει να την τιμωρήσετε ή μαλώσετε για την αγχωμένη συμπεριφορά της. Το μόνο που θα πετύχετε έτσι είναι να αυξηθούν οι αρνητικές συσχετίσεις και ο φόβος, και τα πράγματα θα χειροτερέψουν αντί να βελτιωθούν. Ο στόχος θα πρέπει να είναι να τη βοηθήσετε να αισθάνεται ασφαλής και άνετα στο περιβάλλον όπου ζει.

Μόλις εντοπίσετε αγχώδεις συμπεριφορές στη γάτα σας, το πρώτο βήμα είναι να κλείσετε ένα ραντεβού με τον κτηνίατρο είτε για να διαγνώσει είτε για να αποκλείσει τυχόν υποκείμενα προβλήματα υγείας ή τοξίνες που μπορεί να προκαλούν στρες στην αγαπημένη σας γατούλα. Επειδή οι γάτες τείνουν να κρύβουν τον πόνο τους, αυτό μάλλον δεν θα είναι πολύ εμφανές και μπορεί να χρειαστεί μια πλήρης σειρά εξετάσεων αίματος και άλλων εξετάσεων. Αν αποδειχθεί ότι η γάτα σας υποφέρει από πόνους ή άλλο ιατρικό πρόβλημα, η θεραπεία αυτού του προβλήματος μπορεί να είναι το μόνο που χρειάζεται για να απαλλάξει τη γούλα σας από την αγχώδη συμπεριφορά και να τη βοηθήσει να επιστρέψει στην κανονική της κατάσταση.

Αν όμως ο κτηνίατρος αποκλείσει ένα σωματικό πρόβλημα ως αιτία, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι το θέμα είναι ψυχολογικό. Αν όντως ισχύει αυτό, ο κτηνίατρος θα μπορέσει να σας προτείνει μια θεραπευτική αγωγή.

Για αρχή θα σας γράψει μια φαρμακευτική αγωγή κατά του άγχους, για να βοηθήσει τη γατούλα σας να παραμένει ήρεμη. Επιπλέον μπορεί να σας συστήσει έναν πιστοποιημένο ειδικό στη συμπεριφορά των ζώων ή έναν εκπαιδευτή που μπορεί να βοηθήσει εσάς και τη γάτα σας με τις διαδικασίες της συμπεριφορικής μάθησης και αντικατάστασης των μη υγιών συμπεριφορών με υγιείς. Η συμπεριφορική μάθηση περιλαμβάνει την αναγνώριση των ερεθισμάτων που προκαλούν φόβο στη ζωή της γατούλας σας και είτε την απευαισθητοποίησή της σε σχέση με αυτά με επαναλαμβανόμενη, ασφαλή έκθεση είτε με αφαίρεση αυτών των ερεθισμάτων από το περιβάλλον της. Η αντικατάσταση μη υγιών συμπεριφορών με υγιείς (counter-conditioning), που είναι κάτι παρόμοιο, περιλαμβάνει την εκπαίδευση με αυτό το σκοπό και επίσης για να δημιουργηθούν θετικοί συσχετισμοί με τη νέα συμπεριφορά. Για παράδειγμα, αν η γάτα σας αγχώνεται όταν μπορεί να αισθανθεί ότι φεύγετε, μπορείτε να την εκπαιδεύσετε να ξαπλώνει κάτω, και όταν το κάνει να την ανταμείβετε με μια λιχουδιά ή ένα αγαπημένο παιχνίδι. Με τον καιρό, θα συσχετίσει την αποχώρησή σας με αυτή τη θετική ανταμοιβή και έτσι θα μάθει να μην την πειράζει που φεύγετε. Γενικά, ο στόχος αυτής της εκπαίδευσης και της μεταβολής της συμπεριφοράς είναι να μάθετε στη γάτα σας ότι είναι ασφαλής και μπορεί να είναι ήρεμη.

Αν παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση

Αν δεν αντιμετωπιστεί, το πρόβλημα του άγχους δεν θα βελτιωθεί από μόνο του, και κατά πάσα πιθανότητα θα επιδεινώνεται με τον καιρό, ενώ οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές θα γίνονται όλο και πιο έντονες. Ακριβώς όπως και στους ανθρώπους, το χρόνιο στρες μπορεί να έχει επιπτώσεις στη σωματική υγεία της γατούλας σας. Αν το πρόβλημα επιμένει, αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό της σύστημα και να την κάνει πιο ευάλωτη σε ασθένειες, κάτι που, με τη σειρά του, θα επιδεινώσει το στρες. Θα μπορούσε επίσης να αναπτύξει βαρύτατη κατάθλιψη επιπλέον του άγχους, και επομένως και πρόσθετα προβλήματα συμπεριφοράς. Είναι πολύ καλύτερο να αντιμετωπίσετε το άγχος της γάτας σας όσο το δυνατόν νωρίτερα, όχι μόνο για το καλό της γάτας σας, αλλά και για να έχετε ηρεμία στο σπίτι σας.

Αν νομίζετε ότι η γάτα σας υποφέρει από άγχος, αναθαρρήστε. Με αγάπη, υπομονή και θέληση να βοηθήσετε, η γάτα σας θα έχει μια εξαιρετικά μεγάλη πιθανότητα να ανακάμψει πλήρως και να επιστρέψει στην πιο υγιή, πιο ευτυχισμένη ζωή της.